Haftanın Karikatürü: Büyük teknoloji şirketlerinin hesaplaşma günü

Yazar – Geoffrey Smith

Investing.com – Teknolojinin hesaplaşma günü geldi.

Sektör, 12 yıllık kolay para dalgasını kullanarak hayal bile edilemeyecek zenginlik hayallerini, giderek daha az “öze” ve daha çok “moda sözcüklere” dayanan öykülerle sattı. Sermayenin hiç risk almadan bugün %4 kazanabildiği bir periyotta, beş yıl sonraki nakit akışları üzerine heyeti servet satanlar giderek daha fazla zorlanıyor.

Ve bu makûs bir şey değil.

Teknoloji kesiminin zayıf kısımları daha da zayıflamaya başladı bile. Son işten çıkarmaların kıymeti; yakın vakte kadar ister yayıncılık ister toplumsal medya, e-ticaret ya da şoförsüz arabalar olsun, çağın yeni mega trendlerindeki hakim pozisyonları nedeniyle dokunulmaz oldukları düşünülen şirketlerde gerçekleşmiş olmalarında yatıyor.

Facebook’un sahibi Meta Platforms (NASDAQ:META) 11.000 kişiyi, yani dünya çapındaki çalışanlarının yedide birini işten çıkarıyor. Amazon’un (NASDAQ:AMZN) 1,5 milyonluk iş gücünün çok daha küçük bir bölümünü oluşturan 10.000 kişiyi işten çıkarmak istediği bildiriliyor. Twitter, yeni sahibi Elon Musk’ın gibisi görülmemiş agresiflikte kıyımı altında, sayıları yarı yarıya azaltıyor.

Stripe, Snap (NYSE:SNAP) ve Netflix (NASDAQ:NFLX) ile birlikte Lyft (NASDAQ:LYFT) ve Uber (NYSE:UBER) de bu yıl tıpkı yolu izledi. Liste her geçen gün uzuyor: Yalnızca bu hafta Cisco Systems (NASDAQ:CSCO) 4.100 kişiyi işten çıkaracağını açıklarken, yayın aygıtı üreticisi Roku (NASDAQ:ROKU) Perşembe günü 200 kişiyi işten çıkaracağını söyledi. Her iki şirkette de bu sayılar, toplamın yaklaşık %5’ine denk geliyor.

Süreç içerisinde devam eden ortak tema hem konjonktürel hem de yapısal unsurlara sahip olan reklam sektörünün zayıflığı.

Yapısal unsur; dünyadaki mobil cihazların dörtte birinden fazlasına ve daha zengin tüketiciler arasında daha büyük bir paya sahip olan Apple’ın (NASDAQ:AAPL), kapalılık siyasetini katılaştırarak daha yüksek fiyatlı maksatlı reklamlar satmayı neredeyse imkansız hale getirmesi. Apple kullanıcılarının bu özelliği sevdiği görülüyor, bu nedenle bilakis çevrilme bahtı çok az.

Konjonktürel öge ise esasen ortalamaya geri dönüştür: Tüketici gelirlerinin bir türevinden fazlası olmayan reklam harcamaları; üreticilerin canı sıkılan ve meskene kapananları, teşvik çeklerini nasıl harcayacaklarına dair fikirlerle bombardımana tutmak için hayatta bir sefer karşılaşabilecekleri bir fırsata sahip oldukları pandemi sırasında patlama yaptı. Enflasyon, harcanabilir gelirleri tüketmeye başladığında reklam gelirleri daralmaya başladı ve bu süreç iş güvensizliği endişelerinin tüm dünyaya yayılmasıyla sürat kazandı.

Tüketici inancı şu anda İngiltere ve Almanya üzere ülkelerde tüm vakitlerin en düşük düzeyinde.

Bir öbür ortak nokta ise pandemi yıllarının inanılmaz ve açıkça sürdürülemez siyaset ayarlarının yarattığı çok itimat. Çok fazla insan ya uygun günlerin sonsuza dek süreceğine ya da daha hayırhah bir tabirle, pandeminin dijitalleşmeyi ve otomasyona yönelik geri döndürülemez uzun vadeli eğilimleri hızlandıracağına inandı. Meta CEO’su Mark Zuckerberg ve Perşembe günü Amazon CEO’su Andy Jassy, gereğinden fazla işe alım yaptıklarını itiraf ettiler.

Üçüncü bir mevzu ise bölümün uzun vadeli gayelerinin birçoklarının, çok uzun vadeli olduğu ortaya çıktı. Meta ve Alphabet (NASDAQ:GOOGL) üzere şirketlerin ana işleri güzel para kazanırken şirket bilançosunda destekledikleri favori projeleri avuç dolusu para kaybediyor.

Altimeter Capital’den Mark Gerstner, geçen ay Zuckerberg’e Metaverse projelerine yaptığı harcamaları yarıya indirerek yılda en fazla 5 milyar dolarla sınırlaması için yalvardı. Londra merkezli hedge fonu TCI’ın başkanı Chris Hohn da bu hafta aynı eleştiriyi Google’ın sahibi Alphabet’e yöneltti ve CEO Sundar Pichai’yi, en büyük ögesi Waymo otonom sürüş teşebbüsü olan “Diğer Bahisler” kısmına son beş yılda 20 milyar dolar harcamakla suçladı.

Büyük Teknoloji’deki aşırı büyüme sadece şirketlerin hissedarları için değil (Amazon, Meta ve Alphabet bu yıl sırasıyla %43, %67 ve %32 değer kaybetti) aynı zamanda daha verimli bir şekilde kullanılabilecek yetenekleri heba ederek genel anlamda ABD ekonomisi için de kötü oldu.

Altimeter’den Gerstner, “Silikon Vadisi’nde yetenek sıkıntısı yaşıyoruz.” dedi. “Meta ve diğer büyük şirketler yeni kurulan şirketlerin işe alımlarını çok zorlaştırdı.” Gerstner, “bu çalışanların yeni işler bulacağından ve hepimizi ileriye taşıyacak önemli buluşlar üzerinde çalışmaya hızla geri döneceklerinden emin olduğunu” söyledi.

Ekonomik bilgiler şu ana kadar onu haklı çıkarıyor üzere görünüyor. İşten çıkarılanların sayısı açıkça artarken işsizlik yardımına ilk kez başvuranların sayısı son 60 yılın en düşük düzeyinden besbelli bir artış göstermedi. Açıkçası işten çıkarılanların öbür yerlerde pek çok fırsatı var. Ferdî seviyede gereğince yumuşak iniş, iktisada makro seviyede bir iniş gerçekleştirme talihi verir.

Bu gerçek, görünüm açıkça karardığı halde ABD tüketiminin son hafta ve aylardaki direncini açıklamanın bir yolu olabilir. İşini kaybeden tüketici sayısı artıyor olabilir lakin süratli bir biçimde yeni bir iş bulma konusunda kendilerine gereğince güveniyorlarsa tüketim düzeylerini müdafaayı sağlayacak formda tasarruflara dalmaktan o kadar korkmayacaklar.

Böyle bir ortamda insanların yaşadığı bariz külfete karşın Büyük Teknoloji dalının küçülmesine çok üzülmemek için uygun nedenler var. Şu ana kadar görülen daha çok sermaye disiplini ve fazlalıkların atılmasına yönelik bir uygulama, kısır bir düşüş sarmalının işareti değil. Hesaplaşma günlerinde piyasa çok daha kötülerini gördü.